Bệnh thoái hóa cột sống: dấu hiệu, nguyên nhân, biến chứng, cách điều trị và phòng ngừa

Thoái hóa cột sống là bệnh gì? Dấu hiện nhận biết thoái hóa cột sống như thế nào? Nguyên nhân gây bệnh và những biến chứng nguy hiểm có thể gặp phải là gì? Đâu là cách điều trị thoái hóa cột sống và phòng ngừa bệnh hiệu quả? Hãy cùng True Nutrition tìm hiểu ở bài viết này nhé!

Cột sống có cấu tạo và vai trò gì trong cơ thể?

Trong cơ thể con người chúng ta, xương sống hay cột sống là một phần quan trọng đóng vai trò trung tâm kết nối các phần xương khác của cơ thể lại với nhau. Cột sống đảm bảo cho cơ thể vận động một cách đa dạng và linh hoạt. Hơn nữa cột sống còn đảm nhận chức năng bảo vệ cho tủy sống – một bộ phận quan trọng điều khiển nhiều hoạt động trong cơ thể.

Cột sống được cấu tạo nên từ nhiều đốt sống liên kết với nhau thông qua đĩa đệm. Mỗi người đến giai đoạn trưởng thành sẽ có khoảng 33-35 đốt sống.

Cột sống nằm ở vị trí chính giữa của cơ thể kéo dài từ đầu đến mông, được chia ra thành 5 phần khác nhau là:

+ Phần cột sống cổ: bao gồm 7 đốt sống (được ký hiệu từ C1 đến C7).

+ Phần cột sống ngực: có 12 đốt sống ( ký hiệu T1-T12).

+ Phần cột sống  thắt lưng: bao gồm 5 đốt sống (ký hiệu L1-L5).

+ Phần đốt sống cùng: có 5 đốt sống dính chặt lại với nhau.

+ Phần xương cụt: có khoảng 3-5 đốt sống hợp nhất với nhau.

Bệnh thoái hóa cột sống

Thoái hóa cột sống là bệnh lý xương khớp xảy ra với tình trạng cột sống bị tổn thưng, hư hại, suy giảm về cấu trúc, lão hóa có thể bao gồm cả đốt sống, đĩa đệm, khớp và dây chằng.

Thoái hóa cột sống có thể là tình trạng nguyên phát do lão hóa tự nhiên ở những người cao tuổi (thường là sau độ tuổi 50) hoặc xảy ra thứ phát do tác động từ các yếu tố khác.

Trong cột sống, phần dễ bị thoái hóa nhất là phần cột sống cổ và cột sống thắt lưng. Đây là 2 phần linh hoạt nhất của cột sống nên thường xuyên phải chuyển động, thay đổi tư thế trong quá trình làm việc, sinh hoạt, vận động… do đó cũng rất dễ gặp phải những tổn thương mà dẫn đến thoái hóa.

Thoái hóa cột sống ít xảy ra ở phần ngực và phần đốt sống cùng, xương cụt vì đây là những phần có khung xương ổn định, ít bị tác động chịu lực nên ít bị hao mòn hay tổn thương theo thời gian.

Các dấu hiệu thoái hóa cột sống

Các dấu hiệu nhận biết hay triệu chứng thoái hóa cột sống sẽ thường bao gồm các biểu hiện đặc trưng như đau nhức, sưng tấy, tê bì, cứng khớp, khó cử động… tuy nhiên các triệu chứng này thường khác nhau theo từng vị trí bị thoái hóa.

+ Nếu người bệnh bị thoái hóa cột sống cổ các triệu chứng thường gặp là đau nhức gáy, đau thường lan tỏa sang hai bên vai. Trong trường hợp nặng, đau sẽ kéo đến cả hai tay và thậm chí là ảnh hưởng đến cả ngón tay. Đau nhức thường đi kèm với tình trạng tê rân, cổ khó cử động. Một số trường hợp còn bị đau đầu do thoái hóa đốt sống cổ.

+ Nếu thoái hóa cột sống thắt lưng, người bệnh sẽ có những cơn đau nhức thường xuyên ở vùng này, đau tăng lên khi đứng và đi lại, cúi người hoặc gập người sẽ khó khăn và gây đau nhiều hơn. Thoái hóa đốt sống lưng thường đi kèm với các triệu chứng ở 2 chi dưới do có sự chèn ép lên các dây thần kinh. Người bệnh có thể bị tê bì 2 chân, khó khăn trong việc đi lại.

+ Trong trường hợp bị thoái hóa đốt sống ngực, người bệnh sẽ bị đau ở phaàn giữa lưng, đau có thể lan sang cổ và vai.

Nguyên nhân thoái hóa cột sống

Nguyên nhân phổ biến nhất gây ra bệnh lý thoái hóa cột sống là do nguyên nhân tuổi tác hay sự lão hóa của cơ thể. Những người cao tuổi từ 50 trở lên là những đối tượng có nguy cơ cao mắc phải bệnh lý xương khớp này.

Tuổi càng cao thì cơ thể càng già hóa và suy yếu. Hệ xương khớp trong cơ thể bao gồm cả cột sống sẽ bị suy yếu về cấu trúc, dễ bị tổn thương và hư hại trước những tác động từ bên ngoài. Các đốt sống sẽ dễ bị thoái hóa và gây ra nhiều triệu chứng khó chịu cho người bệnh.

Nguyên nhân thoái hóa cột sống thứ hai là do những chấn thương cột sống gây ra. Trong quá trình sinh sống và làm việc, bất kỳ những tai nạn hay chấn thương nào tác động lên cột sống cũng sẽ làm ảnh hưởng đến cấu trúc và chức năng của bộ phận này.

Thoái hóa cột sống cũng có thể xảy ra sau một số bệnh lý cột sống như viêm xương cột sống, viêm khớp cột sống, gù vẹo cột sống…

Một số yếu tố nguy cơ làm tăng tỷ lệ mắc bệnh thoái hóa cột sống bao gồm:

+ Thói quen thường xuyên bê vác các vật nặng: tư thế cúi người bê vật nặng thường ảnh hưởng xấu đến cột sống, hành động này nếu diễn ra thường xuyên liên tục sẽ khiến cho cấu trúc của cột sống dễ bị tổn thương và suy yếu. Tình trạng này sẽ âm thầm tích tụ và sẽ dẫn đến thoái hóa cột sống trong giai đoạn về sau.

+ Thói quen ngồi nhiều ít vận động, khiến cho cột sống giảm sự linh hoạt, chịu áp lực của cơ thể thường xuyên.

+ Di truyền: những người có cha mẹ bị thoái hóa cột sống thì sẽ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn người bình thường.

+ Chế độ dinh dưỡng thiếu hụt dưỡng chất nuôi dưỡng xương khớp. Tình trạng thiếu dinh dưỡng kéo dài sẽ khiến cho các đốt sống dễ bị tổn thương và thoái hóa sớm.

+ Thừa cân béo phì: những người có cân nặng lớn thường có nguy cơ bị thoái hóa cột sống cao hơn người bình thường do cột sống phải chịu áp lực lớn hơn từ trọng lượng của cơ thể.

+ Yếu tố giới tính: phụ nữ ở trong thời kỹ mãn kinh sẽ có nguy cơ cao bị thoái hóa cột sống hơn do nồng độ hormon estrogen thấp.

Biến chứng thoái hóa cột sống

Bệnh thoái hóa cột sống không chỉ ảnh hưởng đến cuộc sống của người bệnh bởi những triệu chứng khó chịu mà còn có nguy cơ dẫn đến nhiều biến chứng nguy hại hơn như:

+ Biến chứng thoát vị đĩa đệm: tình trạng thoái hóa đốt sống sẽ ảnh hưởng và làm tổn thương đến địa đệm, ban đầu đĩa đệm sẽ bị xẹp, phồng về chiều ngang. Nếu không có các biện pháp điều trị khắc phục kịp thời thì đĩa đệm sẽ bị thoát vị nhân nhầy ra bên ngoài gây ra nhiều triệu chứng và biến chứng nguy hiểm.

+ Biến chứng gai cột sống: khi bị thoái hóa, các đốt sống thường bị bào mòn và thay đổi cấu trúc dẫn đến hình thành những gai xương được gọi là gai cột sống. Những gai xương này thường tác động vào các mô mềm và dây thần kinh ở xung quanh gây ra nhiều triệu chứng ảnh hưởng đến đời sống người bệnh.

+ Biến chứng chèn ép rễ thần kinh: ảnh hưởng đến các chi (chi trên với thoái hóa đốt sống cổ và chi dưới với thoái hóa đốt sống thắt lưng), không chỉ gây đau nhức, tê bì, tình trạng chèn ép rễ thần kinh này còn có thể làm tổn thương thần kinh vĩnh viễn gây tàn phế.

+ Biến chứng chèn ép vào tủy sống: làm rối loạn chức năng vận động của cơ thể, trường hợp nặng có thể dẫn đến bại liệt.

+ Biến chứng hẹp đốt sống, biến dạng cột sống.

Bệnh thoái hóa cột sống được chẩn đoán bằng cách nào?

Khi có các dấu hiệu triệu chứng của thoái hóa cột sống, người bệnh sẽ được các bác sĩ thăm khám trực tiếp để kiểm tra cột sống. Bác sĩ thường có các bài kiểm tra để đánh giá mức độ tổn thương của đốt  sống, các mô mềm, cơ ở xung quanh, biên độ vận động của khớp, phản xạ thần kinh…

Sau đó bệnh nhân có thể được làm một số phương pháp cận lâm sàng chẩn đoán hình ảnh như:

+ Chụp X-quang: để kiểm tra các khe khớp, đĩa đệm và có thể phát hiện được gai xương nếu có.

+ Chụp CT: giúp thấy rõ hình ảnh về cột sống, đĩa đệm cũng như gai xương chi tiết hơn so với chụp X-quang

+ Chụp MRI: giúp quan sát các mô mềm, bao gồm cơ bắp, đĩa đệm cột sống, dây chằng và gân.

+ Chụp cắt lớp vi tính phát xạ đơn (SPECT): thường kết hợp với chụp CT để tìm ra được vị trí đốt sống đang bị tổn thương một cách chính xác nhất.

Cách điều trị thoái hóa cột sống

Các phương pháp điều trị thoái hóa cột sống được sử dụng nhiều nhất hiện nay là dùng thuốc điều trị tây y, vật lý trị liệu, đông y và phẫu thuật can thiệp ngoại khoa

+ Thuốc điều trị thoái hóa cột sống: các thuốc giảm đau kháng viêm không steroid NSAIDs (ibuprofen, naproxen…), paracetamol, thuốc bôi ngoài dạng gel, kem hay xịt giảm đau tại chỗ, thuốc giãn cơ, thuốc giảm đau opioid…

+ Vật lý trị liệu: bệnh nhân được hướng dẫn thực hiện các bài tập với cường độ thích hợp để duy trì chức năng của cột sống, giảm các triệu chứng thoái hóa cột sống.

+ Đông y điều trị thoái hóa cột sống: sử dụng các bài thuốc cổ truyền kết hợp các dược liệu từ thiên nhiên để uống hoặc đắp ngoài trực tiếp vào vùng cột sống bị thoái hóa. Bên cạnh đó có thể kết hợp thêm các phương pháp bổ trợ như châm cứu hay bấm huyệt.

+ Phẫu thuật điều trị thoái hóa cột sống: phương pháp này thường được áp dụng trong những trường hợp thoái hóa nặng cần phải can thiệp ngoại khoa

Phòng ngừa thoái hóa cột sống bằng cách nào?

Để phòng ngừa bệnh thoái hóa cột sống, chúng ta cần phải hạn chế nguyên nhân gây bệnh và giảm thiểu những yếu tố làm tăng nguy cơ:

+ Chế độ ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng, đặc biệt là những thực phẩm giàu canxi tốt cho xương khớp.

+ Hạn chế dùng các đồ ăn nhanh, chế biến sẵn, đồ ăn đóng hộp.

+ Hạn chế rượu bia, thuốc lá.

+ Tránh cúi người bê vác các vật nặng quá nhiều trong thời gian ngắn.

+ Tăng cường vận động, thể dục thể thao đều đặn thường xuyên.

+ Ngồi đúng tư thế, không gù lưng hay cúi đầu quá lâu.

+ Nên vận động thường xuyên, tránh ngồi lỳ 1 chỗ quá lâu.

+ Kiểm soát cân nặng, hạn chế tăng cân quá đà.

=> Xem thêm chi tiết:

• Bệnh xương khớp: Top các bệnh nguy hiểm dễ mắc, cần phải phòng ngừa
• Sữa xương khớp: Top các loại sữa bổ sung dinh dưỡng tốt nhất cho xương khớp hiện nay