Bệnh Tiểu Đường Type 1 có nguy hiểm không? Hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị bệnh

Bệnh tiểu đường type 1 là loại tiểu đường do có sự phá hủy của các tế bào tuyến tụy (beta) bất thường bởi hệ miễn dịch tấn công, làm insulin trong cơ thể bị thiếu hụt. Điều trị bệnh đòi hỏi phải sử dụng insulin suốt đời và duy trì chế độ ăn uống, lối sống lành mạnh.

Tiểu đường type 1 là gì?

Tiểu đường tuýp 1, hay tiểu đường vị thành niên, thường xuất hiện ở trẻ em, thanh thiếu niên và thanh niên, nhưng có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi. Khi bị tiểu đường loại này, người bệnh thường xuyên phải dùng insulin liên tục để bù đắp lượng insulin ít ỏi hoặc không có của tuyến tụy.

Lý do là bởi vì các tế bào tụy tạo ra insulin bị phá hủy dưới sự tấn công bất ngờ của hệ miễn dịch. Chính vì vậy mà những người mắc bệnh tự miễn thường có nguy cơ cao mắc tiểu đường type 1. Giai đoạn đầu thường không có triệu chứng rõ ràng, nhưng khi lượng tế bào bị phá hủy nhiều, insulin giảm, đường huyết tăng, các triệu chứng bắt đầu xuất hiện.

Mắc dù là bệnh tiểu đường loại 1 nhưng trong thực tế số trường hợp mắc loại này ít hơn rất nhiều so với loại 2 (loại 1 chỉ có tỷ lệ từ 5 đến 10%, còn lại chủ yếu là tiểu đường loại 2).

Nhận biết triệu chứng tiểu đường type 1 thế nào?

Dấu hiện nhận biết của tiểu đường type 1 thường tiến triển sang giai đoạn nặng rất nhanh, mặc dù thời gian đầu cũng khá khỏ để nhận biết. Những dấu hiệu bao gồm khát nước nhiều, cảm thấy đói ngay sau khi ăn, khô miệng, đau bụng và buồn nôn, đi tiểu thường xuyên, giảm cân không rõ nguyên nhân dù ăn nhiều, mệt mỏi, mờ mắt, thở hổn hển (thở Kussmaul), dễ mắc nhiễm trùng da, niệu đạo hoặc âm đạo, thay đổi tâm trạng tiêu cực, trẻ em bất ngờ có tình trạng tiểu dầm ban đêm dù không bị ở thời gian trước.

Triệu chứng đái tháo đường type 1 phát triển nhanh trong vài tuần đến vài tháng và có thể bao gồm đi tiểu nhiều do cơ thể loại bỏ đường dư thừa, khát nước nhiều vì cơ thể cố gắng bù nước, uống nước nhiều đặc biệt là nước ngọt, giảm cân hoặc cảm thấy đói nhanh chóng sau khi ăn, mệt mỏi, mờ mắt, dễ mắc nhiễm trùng da, niệu đạo hoặc âm đạo, thay đổi tâm trạng hoặc cáu kỉnh, đái dầm mới xuất hiện ở trẻ em. Các dấu hiệu cảnh báo nghiêm trọng hơn gồm bứt rứt, lú lẫn, thở nhanh sâu (thở Kussmaul), hơi thở có mùi trái cây, đau bụng, và mất ý thức (hiếm khi xảy ra).

=> Xem thêm: Chế Độ Ăn Cho Người Tiểu Đường Type 1 - Hướng Dẫn Từ A Đến Z

Nguyên nhân tiểu đường type 1 và những đối tượng có nguy cơ cao

Sự thiếu hụt insulin trong cơ thể người bệnh tiểu đường tuýp 1 chủ yếu là do nguyên nhân tế bào sản xuất ở tuyến tụy bị bất hoạt. Khoảng 95% trường hợp được xác định là do cơ chế tự miễn (tuýp 1A), trong đó hệ miễn dịch tấn công sai lầm và phá hủy các tế bào sản xuất insulin. Còn lại là tiểu đường type 1B có nguyên nhân gây bệnh không rõ ràng.

Những người bị đái tháo đường type 1 phải dựa vào insulin bên ngoài để điều trị, vì cơ thể không sản xuất đủ insulin để chuyển đổi đường trong máu thành năng lượng.

Đối tượng có nguy cơ mắc tiểu đường type 1 bao gồm cả hai giới nam và nữ, nhưng yếu tố nguy cơ cụ thể vẫn chưa được xác định rõ ràng như đái tháo đường type 2.

Tuy nhiên, những đối tượng có độ tuổi dưới 20, có gen của người da trắng hoặc có tiểu sử gia đình (anh em, phụ huynh) đã từng bị tiểu đường type 1 đều có nguy cơ cao hơn so với những người không có yếu tố này.

Chẩn đoán tiểu đường type 1 bằng cách nào chính xác?

Chẩn đoán bệnh đái tháo đường type 1 có thể được thực hiện thông qua các phương pháp sau:

Xét nghiệm máu khi đói là phương pháp quan trọng để chẩn đoán đái tháo đường. Kết quả của các test nhanh cần được xác nhận lại bằng xét nghiệm máu để đảm bảo tính chính xác. Nếu nghi ngờ mắc bệnh đái tháo đường type 1, bác sĩ sẽ yêu cầu xét nghiệm máu để phát hiện tự kháng thể. Sự hiện diện của các kháng thể này cho thấy hệ miễn dịch đang tấn công các tế bào sản xuất insulin, thường chỉ gặp trong đái tháo đường type 1 và không phải type 2.

Ngoài ra, xét nghiệm HbA1c là phương pháp quan trọng khác trong chẩn đoán bệnh tiểu đường, cung cấp thông tin về mức độ kiểm soát đường huyết trong khoảng thời gian 6 đến 12 tuần. Xét nghiệm đường huyết ngẫu nhiên được thực hiện để xác định nồng độ đường huyết tại một thời điểm bất kỳ, nếu mức đường huyết là 200 mg/dL (11,1 mmol/L) trở lên kèm theo các triệu chứng như đi tiểu thường xuyên và khát nước, người đó có thể bị mắc bệnh tiểu đường. Xét nghiệm đường huyết lúc đói dưới 100 mg/dL (5,6 mmol/L) là bình thường, từ 100 đến 125 mg/dL (5,6 đến 6,9 mmol/L) là tiền tiểu đường, và từ 126 mg/dL (7 mmol/L) trở lên trong hai xét nghiệm độc lập thì được chẩn đoán là bệnh tiểu đường.

Sau khi được chẩn đoán mắc bệnh tiểu đường, bác sĩ sẽ tiếp tục thực hiện xét nghiệm máu để kiểm tra các tự kháng thể phổ biến trong đái tháo đường type 1 và nếu có ketone trong nước tiểu, đây là dấu hiệu của quá trình phân hủy chất béo, thường xuất hiện ở đái tháo đường type 1.

Biến chứng tiểu đường type 1 nguy hiểm cần chú ý

Biến chứng của đái tháo đường type 1 có thể ảnh hưởng đến nhiều cơ quan chính trong cơ thể và gây ra các vấn đề nghiêm trọng hoặc thậm chí đe dọa tính mạng. Những biến chứng này bao gồm:

• Bệnh tim và mạch máu: Đái tháo đường tăng nguy cơ mắc bệnh động mạch vành, nhồi máu cơ tim, đột quỵ, xơ vữa động mạch và tăng huyết áp.
• Bệnh thần kinh: Lượng đường cao trong máu có thể gây tổn thương dây thần kinh, thường bắt đầu ở các chi như ngón tay và ngón chân, gây ra các triệu chứng như ngứa, tê, rát và đau. Tình trạng này có thể lan sang hệ tiêu hóa, gây buồn nôn, nôn mửa, tiêu chảy hoặc táo bón, và ở nam giới có thể gây rối loạn cương.
• Bệnh thận: Đái tháo đường có thể gây tổn thương mạch máu nhỏ ở thận, dẫn đến suy thận hoặc bệnh thận giai đoạn cuối.
• Tổn thương mắt: Bệnh đái tháo đường có thể gây tổn thương mạch máu ở võng mạc, dẫn đến mắc bệnh võng mạc đái tháo đường và tăng nguy cơ mắc các vấn đề thị lực nghiêm trọng như đục thủy tinh thể và tăng nhãn áp.
• Bàn chân: Tổn thương dây thần kinh và hẹp mạch máu ở bàn chân có thể gây nhiễm trùng nặng, đe dọa mất ngón chân hoặc phải cắt bỏ chân.
• Nhiễm trùng da và miệng: Người bệnh đái tháo đường dễ mắc các loại nhiễm trùng do vi khuẩn và nấm, cũng như bệnh nướu răng và khô miệng.

Để giảm thiểu nguy cơ biến chứng này, việc kiểm soát mức đường huyết là rất quan trọng trong điều trị và quản lý bệnh đái tháo đường type 1.

Điều trị tiểu đường type 1 tốt nhất như thế nào?

Hiện tại chưa có cách ngăn ngừa hiệu quả bệnh đái tháo đường type 1, nhưng việc điều trị có thể đạt hiệu quả cao với các phương pháp sau:

1. Sử dụng Insulin

   • Bắt buộc sử dụng insulin: Người mắc bệnh đái tháo đường type 1 cần insulin để kiểm soát lượng đường trong máu. Insulin có thể được tiêm trực tiếp hoặc sử dụng bơm tiêm tự động, và các dạng insulin hít cũng đang được nghiên cứu. Insulin không thể dùng dưới dạng thuốc viên vì axit dạ dày sẽ phá hủy thuốc trước khi hấp thu vào máu.
   • Chọn loại và hàm lượng dùng insulin: Bác sĩ sẽ chỉ định phù hợp cho mỗi đối tượng người bệnh loại sản phẩm insulin cũng như hàm lượng sử dụng mỗi ngày. Hiểu rõ về các loại insulin và cách sử dụng sẽ giúp người bệnh kiểm soát tốt hơn.
   • Kiểm tra đường huyết thường xuyên: Bác sĩ sẽ hướng dẫn tần suất kiểm tra và mức đường huyết mục tiêu. Duy trì đường huyết gần mức mục tiêu sẽ giúp ngăn ngừa hoặc trì hoãn các biến chứng tiểu đường.

2. Thay đổi lối sống

   • Kiểm soát căng thẳng: Căng thẳng có thể làm cho việc kiểm soát đường huyết khó khăn hơn. Thực hiện các hoạt động thể chất thường xuyên, ngủ đủ giấc, và các bài tập thư giãn sẽ giúp kiểm soát căng thẳng.
   • Tập thể dục đều đặn: Tập thể dục đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát đường huyết. Cần cân nhắc liều lượng insulin, chế độ ăn uống và cường độ tập luyện để đạt hiệu quả tốt nhất.

3. Chế độ ăn uống

   • Hiểu về thực phẩm: Nắm vững kiến thức về thực phẩm và ảnh hưởng của chúng đến đường huyết sẽ giúp người bệnh xây dựng kế hoạch ăn uống lành mạnh và ổn định đường huyết.
   • Tư vấn chuyên khoa: Để có chế độ ăn phù hợp, người bệnh nên thăm khám và nhận tư vấn từ bác sĩ chuyên khoa đái tháo đường và chuyên gia dinh dưỡng.

Bằng cách duy trì lối sống lành mạnh, kiểm soát đường huyết và kiểm tra sức khỏe định kỳ, người bệnh đái tháo đường type 1 có thể quản lý bệnh một cách hiệu quả và giảm nguy cơ biến chứng.