Béo phì và bệnh tiểu đường, đừng chủ quan giữa 2 vấn đề nghiêm trọng này

Béo phì và bệnh tiểu đường (đái tháo đường) type 2 có mối liên hệ mật thiết và nguy hiểm đối với sức khỏe. Béo phì tăng nguy cơ tiểu đường type 2, do đó cần kiểm soát cân nặng và duy trì lối sống lành mạnh để phòng ngừa. Hãy cùng True Nutrition tìm hiểu ở bài viết dưới đây nhé! 

Béo phì và tiểu đường là gì?

Béo phì là tình trạng cơ thể tích tụ quá nhiều mỡ, đặc biệt là mỡ xung quanh các cơ quan và trong các mô cơ thể. Người béo phì luôn có nhiều nguy cơ bệnh tật hơn người bình thường với nhiều loại bệnh nguy hiểm, nhất là tim mạch.

Tỷ lệ béo phì trong dân số hiện nay đang gia tăng đáng kể trên toàn cầu. Theo Thế giới Sức khỏe (WHO), vào năm 2016, khoảng 39% người trưởng thành trên 18 tuổi được xem là béo phì và 13% trong số đó bị béo phì độ III (béo phì nguy hiểm). Trong đó, phụ nữ có tỷ lệ béo phì cao hơn nam giới.

Còn bệnh tiểu đường (đái tháo đường) là một loại rối loạn nội tiết, một bệnh chuyển hóa đường liên quan đến hormon insulin (có thể do không đủ insulin hoặc không sử dụng insulin hiệu quả). Insulin là hormone quan trọng giúp điều tiết mức đường trong máu và cho phép nó được vận chuyển và sử dụng trong các tế bào cơ thể.

Tỷ lệ mắc đái tháo đường đang có xu hướng gia tăng nhanh trên toàn cầu. Theo Thế giới Sức khỏe (WHO), tính đến năm 2021, khoảng 422 triệu người trên thế giới bị bệnh này. Dự báo đến năm 2045, số người mắc đái tháo đường có thể tăng lên gần 700 triệu. Đái tháo đường type 2 chiếm đa số các trường hợp, thường xảy ra ở người trưởng thành và có mối liên hệ sâu sắc với lối sống và yếu tố di truyền.

=> Xem thêm: 7 Biến chứng tiểu đường không phải ai cũng biết

Làm sao để biết mình có bị đái tháo đường hoặc béo phì hay không?

Đo chỉ số đường huyết là phương pháp căn bản nhất để chẩn đoán đái tháo đường. Các xét nghiệm thông thường bao gồm đo đường huyết lúc đói và xét nghiệm đường huyết ngẫu nhiên. Nếu kết quả vượt ngưỡng, có thể yêu cầu xét nghiệm mức đường huyết sau khi uống dung dịch glucose (liệu pháp dung nạp glucose) hoặc đo HbA1c để xác định chính xác hơn.

Để đánh giá tỷ lệ béo phì, người ta thường dùng chỉ số BMI (Body Mass Index - Chỉ số khối cơ thể). BMI có thể tính dễ dàng theo cách lấy số cân nặng (kg) chia cho bình phương chiều cao (m) là ra kết quả. Theo Tiêu chuẩn của WHO, thừa cân béo phì là khi:

• BMI từ 25,0 đến 29,9: Thừa cân
• BMI từ 30,0 đến 34,9: Béo phì độ I
• BMI từ 35,0 đến 39,9: Béo phì độ II
• BMI 40 trở lên: Béo phì độ III (nguy hiểm)

Tuy nhiên, chỉ số BMI không cho biết được cơ thể đang thừa bao nhiêu mỡ, do đó người ta thường đánh giá thêm cùng với chỉ số vòng bụng. Vòng bụng trên 80cm đối với nữ và trên 90cm đối với nam được xem là có nguy cơ cao hơn mắc bệnh do béo phì.

Béo phì và tiểu đường liên quan đến nhau như thế nào?

Mối liên hệ giữa béo phì và bệnh tiểu đường type 2 rất chặt chẽ và có ảnh hưởng lớn đến sức khỏe. Béo phì không chỉ làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, thận, viêm khớp và ngưng thở khi ngủ, mà còn có liên quan mật thiết đến bệnh tiểu đường type 2. Để ngăn ngừa bệnh này, việc duy trì cân nặng vừa phải và thay đổi sang lối sống lành mạnh là cực kỳ quan trọng.

Béo phì xảy ra khi cơ thể tích tụ quá nhiều mỡ, được đánh giá bằng chỉ số khối cơ thể (BMI) từ 30 trở lên, làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường type 2. Bệnh này xảy ra khi tuyến tụy không sản xuất đủ insulin hoặc cơ thể không sử dụng insulin hiệu quả, dẫn đến tăng đường huyết và dần hình thành bệnh tiểu đường type 2.

Béo phì có thể khiến cho chúng ta tăng nguy cơ bị bệnh tiểu đường tuýp 2 lên đến 10 lần. Tỷ lệ mắc bệnh tiểu đường type 2 cũng tăng theo khi tỷ lệ béo phì tăng lên nhanh. WHO dự báo số người mắc bệnh tiểu đường trên toàn thế giới sẽ tăng mạnh trong những năm tới, do thay đổi lối sống và chế độ ăn uống không lành mạnh, góp phần vào việc gia tăng nguy cơ thừa cân và béo phì.

Việc nhận biết và quản lý tình trạng béo phì thông qua BMI và kích thước vòng eo là rất quan trọng, vì mỡ ở vùng bụng có thể gây hại nhiều hơn so với mỡ ở các vùng khác trong cơ thể. Điều này cũng giúp phân loại nguy cơ cao và đưa ra các biện pháp phòng ngừa hiệu quả hơn đối với các bệnh lý liên quan.

=> Xem thêm; Cách Kiểm Soát Tối Ưu Đường Huyết Cho Người Tiểu Đường (Đái Tháo Đường)

Tại sao béo phì lại dễ bị tiểu đường type 2 hơn?

Béo phì là nguyên nhân dẫn đến bệnh đái tháo đường type 2, một rối loạn chuyển hóa phổ biến, đặc biệt trong xã hội hiện đại khi chế độ ăn uống và hoạt động thể chất của người bệnh thường không được kiểm soát tốt. Béo phì tăng nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường type 2 do gây ra các vấn đề như kháng insulin, rối loạn mỡ máu, tăng huyết áp và rối loạn chuyển hóa đường.

Khi cơ thể tích tụ mỡ do không đốt cháy được đủ lượng năng lượng dư thừa từ thức ăn và không thường xuyên hoạt động, nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường type 2 gia tăng. Người bệnh béo phì thường khiến cho tình trạng kháng insulin tiến triển hơn. Điều này dần dần làm giảm chức năng insulin và làm tăng sản xuất chất kháng insulin, làm cho việc vận chuyển glucose trở nên khó khăn hơn.

Sự suy giảm chức năng của insulin và giảm sản xuất insulin do tuyến tụy hoạt động quá sức để đáp ứng nhu cầu cơ thể cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường. Do đó, béo phì không chỉ gây ra các vấn đề về mỡ mà còn là nguyên nhân chính của bệnh đái tháo đường type 2 trong các trường hợp thừa cân và béo phì.

Làm thế nào để điều trị tiểu đường ở người béo phì hiệu quả? 

Để điều trị tiểu đường ở người béo phì, cần ưu tiên sử dụng các loại thuốc có khả năng giảm kháng insulin hoặc có tác dụng giảm cân, nhằm giúp người bệnh kiểm soát được cân nặng và đường huyết hiệu quả hơn. Các thuốc thông thường được sử dụng bao gồm metformin, thuốc SGLT2i, và thuốc đồng vận GLP1.

Giảm cân là một phần quan trọng trong việc điều trị tiểu đường cho người béo phì, giúp giảm mỡ thừa và cải thiện khả năng chuyển hóa đường. Việc giảm từ 5% đến 10% trọng lượng cơ thể ban đầu đã có thể cải thiện đáng kể sự kiểm soát đường huyết.

Để điều trị tiểu đường hiệu quả cho người béo phì, họ nên áp dụng những biện pháp sau:

• Thường xuyên đo cân nặng và duy trì chế độ ăn uống hợp lý cho người bệnh tiểu đường.
• Tăng cường sử dụng các thực phẩm giàu chất xơ, rau xanh và trái cây tươi.
• Tránh các thực phẩm giàu đường, tinh bột và các chất kích thích như thuốc lá, rượu, bia.
• Thực hiện thường xuyên các hoạt động thể thao như đạp xe, cầu lông, bơi lội để đốt cháy mỡ thừa nhanh chóng.
• Tuân thủ đúng và đủ theo phác đồ điều trị cùng với lời khuyên của bác sĩ.

Nếu chưa bị tiểu đường thì người béo phì cũng là đối tượng có nhiều nguy cơ mắc các loại bệnh tật nguy hiểm khác. Do đó, việc lựa chọn chế độ ăn uống và luyện tập hợp lý là cực kỳ quan trọng để điều chỉnh cân nặng và ngăn ngừa bệnh tiểu đường hiệu quả.