Phân biệt bệnh tiểu đường type 1 và type 2: Đừng nhầm lẫn, cần hiểu rõ để điều trị hiệu quả

Phân biệt bệnh tiểu đường tuýp 1 và tiểu đường tuýp 2 rất quan trọng để điều trị và kiểm soát bệnh hiệu quả. Tuy cùng là đái tháo đường nhưng bệnh type 1 và bệnh type 2 lại có nhiều đặc điểm khác nhau từ nguyên nhân hình thành, dấu hiệu triệu chứng đến điều trị.

Làm thế nào để phân biệt được tiểu đường type 1 và type 2

Vào năm 2024, tỷ lệ mắc bệnh tiểu đường trên toàn thế giới tiếp tục gia tăng. Hiện có hơn 529 triệu người bị bệnh tiểu đường, và dự kiến con số này sẽ vượt qua 1 tỷ vào năm 2050. Tỷ lệ bệnh tiểu đường ở người trưởng thành từ 20 đến 79 tuổi khoảng 6,1%, cho thấy đây là một vấn đề sức khỏe toàn cầu nghiêm trọng. Đặc biệt là người dân tại Bắc Phi và Trung Đông có tỷ lệ đái tháo đường cao nhất, hiện là 9,3% và theo ước tính có thể lên đến 16,8% vào năm 2050. Ngoài ra, ở khu vực Mỹ Latinh và Caribê, tỷ lệ mắc bệnh cũng dự kiến sẽ tăng lên 11,3%.

Bệnh tiểu đường có nhiều loại khác nhau nhưng trong thực tế đa phần chỉ mắc phải 2 loại chủ yếu là type 1 và type 2:

• Tiểu đường type 1 là dạng đái tháo đường tự miễn đặc trưng trong đó các yếu tố miễn dịch của cơ thể tấn công bất thường các tế bào beta trong tuyến tụy khiến chúng bị phá hủy, dẫn đến cơ thể không thể sản xuất insulin, dẫn đến đường huyết tăng cao.
• Tiểu đường type 2 là một bệnh mãn tính xảy ra khi cơ thể không thể sử dụng insulin hiệu quả (kháng insulin) hoặc khi tuyến tụy không sản xuất đủ insulin. Từ đó đường huyết tăng cao liên tục. Bệnh thường phát triển do lối sống không lành mạnh, bao gồm chế độ ăn uống kém, thiếu vận động, và thừa cân. Tiểu đường type 2 thường xuất hiện ở người lớn tuổi nhưng cũng có thể ảnh hưởng đến người trẻ tuổi trong bối cảnh hiện nay.

Tỷ lệ người tiểu đường type 1 thấp hơn nhiều khi so với tiểu đường type 2. Trên toàn cầu, tiểu đường type 1 chiếm khoảng 5-10% tổng số ca tiểu đường. Tỷ lệ này có thể khác nhau tùy theo khu vực và dân số, dao động từ khoảng 1-2 trường hợp trên 1.000 trẻ em mỗi năm ở các nước phát triển.

=> Xem thêm: 7 Cách Phòng Ngừa Tiểu Đường Type 2 - Hướng Dẫn Toàn Diện Để Bảo Vệ Sức Khỏe

Phân biệt đái tháo đường tuýp 1 và tuýp 2 ở nguyên nhân

Tiểu đường tuýp 1 có nguyên nhân chính xác là gì thì hiện nay vẫn chưa rõ ràng. Hệ miễn dịch tấn công bất thường tuyến tụy có thể do một số yếu tố ảnh hưởng đến nguy cơ bao gồm:

• Di truyền: Nếu có người trong gia đình mắc tiểu đường tuýp 1, nguy cơ của bạn có thể cao hơn do sự ảnh hưởng của gen di truyền.
• Yếu tố môi trường: Một số yếu tố môi trường, như các loại virus, có thể kích thích hệ miễn dịch và gây ra sự tấn công vào các tế bào beta.
• Tự miễn: Tiểu đường tuýp 1 là bệnh tự miễn, có nghĩa là hệ miễn dịch nhầm lẫn và tấn công các tế bào của chính cơ thể. Nguyên nhân dẫn đến sự nhầm lẫn này vẫn chưa được làm rõ.
• Các yếu tố khác: Các nghiên cứu đang tiếp tục tìm hiểu những yếu tố bổ sung, như sự thay đổi trong môi trường sống hoặc chế độ ăn uống, có thể tác động tới nguy cơ mắc bệnh.

Còn đái tháo đường type 2 xảy ra khi cơ thể không sử dụng insulin hiệu quả hoặc không sản xuất đủ insulin, dẫn đến lượng glucose trong máu tăng cao. Nguyên nhân chính của bệnh bao gồm:

• Kháng insulin: Các tế bào không đáp ứng tốt với insulin, làm tăng lượng glucose trong máu.
• Sản xuất insulin không đủ: số lượng hormon insulin được tuyến tụy sản xuất ra bị thiếu hụt, không đủ bù đắp khi cơ thể bị kháng insulin.
• Di truyền: Có yếu tố di truyền có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
• Thừa cân và béo phì: Mỡ thừa, đặc biệt là quanh bụng, làm tăng nguy cơ kháng insulin.
• Ít vận động: Thiếu hoạt động thể chất ảnh hưởng đến cách cơ thể sử dụng insulin.
• Chế độ ăn không lành mạnh: Ăn nhiều đường và chất béo có thể góp phần vào sự phát triển của bệnh.
• Tuổi tác: Nguy cơ mắc bệnh tăng theo tuổi, mặc dù cũng có thể ảnh hưởng đến người trẻ.

Sự khác biệt về dấu hiệu của tiểu đường type 1 và type 2

Triệu chứng của bệnh tiểu đường type 1 và type 2 có những đặc điểm khác biệt quan trọng. Tiểu đường type 1 thường phát triển đột ngột trong vài tuần hoặc tháng và chủ yếu ảnh hưởng đến trẻ em hoặc thanh thiếu niên, mặc dù cũng có thể gặp ở người lớn. Những triệu chứng thường gặp bao gồm khát nước nhiều, tiểu thường xuyên, mệt mỏi, giảm cân nhanh chóng không rõ nguyên nhân, và cảm giác đói liên tục. Đôi khi, có thể xuất hiện triệu chứng nghiêm trọng như buồn nôn, nôn, và hơi thở có mùi trái cây do tình trạng ketoacidosis.

Ngược lại, tiểu đường type 2 thường phát triển dần dần trong nhiều năm và có thể không có triệu chứng rõ ràng ở giai đoạn đầu. Loại tiểu đường này thường xảy ra ở người trưởng thành trên 45 tuổi, hoặc ở những người thừa cân và lối sống ít vận động. Triệu chứng của tiểu đường type 2 bao gồm khát nước nhiều và tiểu thường xuyên (tương tự như type 1), mệt mỏi, tăng cân hoặc khó giảm cân, tổn thương ngoài da chậm lành, chân tay tê ran, ngứa…

Mặc dù cả hai loại bệnh đều liên quan đến mức glucose trong máu cao, cách chúng phát triển và ảnh hưởng đến cơ thể có sự khác biệt rõ rệt. Nếu bạn gặp những triệu chứng này, việc kiểm tra mức glucose trong máu và tham khảo ý kiến bác sĩ là rất quan trọng để xác định loại bệnh và bắt đầu điều trị kịp thời.

Phân biệt cách xét nghiệm chẩn đoán tiểu đường type 1 và type 2

Cách chẩn đoán tiểu đường type 1 và type 2 có sự khác biệt nhất định, mặc dù cả hai loại bệnh đều liên quan đến việc kiểm tra mức glucose trong máu (chỉ số đường huyết). Dưới đây là những điểm khác biệt chính trong chẩn đoán xét nghiệm:

Xét nghiệm chẩn đoán tiểu đường type1:

• Xét Nghiệm Glucose Trong Máu: Mức glucose trong máu thường rất cao.
• Xét Nghiệm HbA1c: Mức HbA1c (hemoglobin A1c) thường cao, cho thấy mức glucose trong máu cao trong thời gian dài.
• Xét Nghiệm Autoantibody: Xét nghiệm máu để kiểm tra các kháng thể tự miễn (như anti-GAD, anti-IA2) giúp xác định sự hiện diện của bệnh tự miễn tấn công các tế bào beta trong tuyến tụy.
• Xét Nghiệm Insulin và C-Peptide: Thường có mức insulin và C-Peptide thấp do tuyến tụy không sản xuất đủ insulin.

Xét nghiệm chẩn đoán đái tháo đường type2:

• Xét Nghiệm Glucose Trong Máu: Mức glucose trong máu cao nhưng thường không cao như ở tiểu đường type 1.
• Xét Nghiệm HbA1c: Mức HbA1c cao nhưng không thường xuyên đạt mức cao như ở tiểu đường type 1.
• Xét Nghiệm Insulin và C-Peptide: Thường có mức insulin cao hoặc bình thường, nhưng cơ thể không sử dụng insulin hiệu quả (kháng insulin). Mức C-Peptide có thể bình thường hoặc cao do cơ thể cố gắng sản xuất thêm insulin.

=> Xem thêm: Biến Chứng Bệnh Tiểu Đường Type 1, Nhận Diện, Xử Lý và Các Biện Pháp Phòng Ngừa

Điều trị tiểu đường type 1 và type 2 khác nhau như thế nào?

Điều trị tiểu đường type 1 và type 2 có những khác biệt quan trọng dựa trên nguyên nhân và cách bệnh phát triển.

• Tiểu Đường Type 1 phụ thuộc hoàn toàn vào insulin nên cần điều trị bằng hormone này. Người bệnh phải tiêm insulin đều đặn cùng với theo dõi chỉ số đường huyết để điều chỉnh liều lượng dùng insulin sao cho phù hợp. Họ cần chú ý đến chế độ ăn uống, đặc biệt là lượng carbohydrate tiêu thụ, để duy trì mức glucose ổn định. Một số bệnh nhân sử dụng máy đo đường huyết liên tục (CGM) để theo dõi glucose dễ dàng hơn. Từ đó giúp bệnh nhân kiểm soát cả nguy cơ xảy ra biến chứng nữa.
• Tiểu Đường Type 2 thường bắt đầu bằng việc thay đổi lối sống, bao gồm ăn uống lành mạnh và tăng cường hoạt động thể chất. Nếu các biện pháp này không đủ, bác sĩ có thể kê đơn thuốc như metformin để giúp kiểm soát mức glucose trong máu. Một số trường hợp cần dùng insulin hoặc thuốc tiêm nếu các phương pháp khác không hiệu quả. Bệnh nhân cần theo dõi mức glucose trong máu và điều chỉnh điều trị khi cần. Hơn nữa, quản lý huyết áp, điều chỉnh cholesterol và chăm sóc kỹ lưỡng cho chân và mắt cũng là những yếu tố quan trọng trong việc điều trị.

Qua đó có thể thấy rõ được: tiểu đường type 1 yêu cầu điều trị bằng insulin và theo dõi chặt chẽ, trong khi tiểu đường type 2 bắt đầu với thay đổi lối sống và có thể cần thuốc nếu cần thiết. Cả hai loại bệnh đều yêu cầu quản lý liên tục để duy trì sức khỏe và ngăn ngừa biến chứng.